Wśród wielu wykonawców, zwłaszcza w branży budowlanej, panuje przekonanie, że dopóki coś nie jest wyraźnie zabronione, jest dozwolone. Często można usłyszeć stwierdzenia typu „a kto mi zabroni?” w kontekście praktyk, które mają na celu unikanie obowiązków związanych z zatrudnieniem. Niemieckie prawo rzeczywiście uznaje zasadę, że co nie jest zabronione, jest dozwolone, jednak niemiecka skrupulatność w egzekwowaniu przepisów i ugruntowana praktyka sądowa skutecznie uniemożliwiają obchodzenie prawa w zakresie pozornej działalności gospodarczej.

Mity na temat pozornej działalności

1. Wystawianie faktur: Wielu wykonawców uważa, że wystawianie faktur za usługi, bez podawania stawki godzinowej, zabezpiecza ich przed podejrzeniami. W rzeczywistości, niemieckie urzędy skarbowe i instytucje kontrolne analizują rzeczywiste warunki współpracy, a nie tylko dokumenty księgowe.

2. Deklarowanie pracy na metry lub inne jednostki: Podawanie pracy w formie metrażu lub innych jednostek miary, zamiast godzin, jest często stosowane jako sposób na uniknięcie klasyfikacji jako pracownik. Jednak to nie forma rozliczenia, ale rzeczywiste warunki pracy mają decydujące znaczenie.

3. Brak formalnych umów: Zdarza się, że wykonawcy uważają, iż brak pisemnych umów zlecenie chroni ich przed klasyfikacją jako pracownik. Niemieckie sądy potrafią jednak udowodnić stosunek pracy na podstawie okoliczności faktycznych, niezależnie od formalnych dokumentów.

Rzeczywistość i sposoby udowadniania pozornej działalności

Niemieckie sądy i instytucje kontrolne, takie jak Deutsche Rentenversicherung (Niemiecki Zakład Ubezpieczeń Społecznych), stosują złożone metody analizy, aby wykrywać pozorną działalność gospodarczą. Oto, na co zwracają uwagę:

1. Zależność ekonomiczna: Jeśli wykonawca jest zależny ekonomicznie od jednego zleceniodawcy, np. jego dochody pochodzą głównie od jednego klienta, może to wskazywać na pozorną działalność.

2. Stopień niezależności: Analizowana jest niezależność wykonawcy w planowaniu i realizacji zadań. Jeśli wykonawca musi ściśle stosować się do instrukcji zleceniodawcy, przypomina to relację pracownik-pracodawca.

3. Sposób wykonywania pracy: Przykładem może być sytuacja, gdy kilku wykonawców, formalnie niezależnych, pracuje nad tym samym elementem budowy, np. wspólnie budują ściany w systemie suchej zabudowy. Naturalne dla firm jest koordynowanie prac, ale wykonywanie dokładnie tych samych zadań przez różne podmioty wskazuje na pozorność niezależności.

4. Przesłuchania i inspekcje: Niemieckie służby często przeprowadzają przesłuchania pracowników i inspekcje na miejscu pracy, aby ustalić rzeczywiste warunki świadczenia usług. Zeznania świadków i analiza dokumentacji mogą być kluczowe w takich przypadkach.

Przykłady pozornej działalności

– Jedyny zleceniodawca: Osoba, która wystawia faktury tylko jednemu klientowi i nie poszukuje innych zleceń, jest traktowana jako pracownik.

– Zależność od sprzętu zleceniodawcy: Osoba korzystająca z narzędzi i materiałów dostarczonych przez zleceniodawcę może być uznana za pracownika.

– Wspólna praca nad tymi samymi zadaniami: Gdy kilku wykonawców wspólnie wykonuje te same zadania, np. budowa tej samej ściany, to typowy przykład pozornej działalności.

Podsumowanie

Pozorna działalność gospodarcza to poważne naruszenie prawa, które niemieckie służby potrafią skutecznie wykrywać i karać. Warto pamiętać, że próby omijania prawa przez formalne zabiegi, takie jak sposób wystawiania faktur, nie chronią przed odpowiedzialnością. Kluczem jest rzeczywista niezależność ekonomiczna i operacyjna, a także różnorodność klientów i zadań. Osoby prowadzące działalność gospodarczą powinny dobrze zrozumieć te zasady, aby uniknąć problemów prawnych.

Temat pozornej działalności gospodarczej jest bardzo skomplikowany. Najprościej można to ująć tak, że jeżeli osoba prowadzi działalność gospodarczą to nie ma się czego obawiać, natomiast jeżeli zarejestrowanie dzialalności miało na celu wyłącznie uniknięcie zatrudnienia na umowę o pracę to prawdopodobieństwo udowodnienia tego jest wysokie a w wielu przypadkach wręcz nieuniknione.